ΟΙ ΣΚΙΕΣ ΤΩΝ ΞΕΧΑΣΜΕΝΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ
ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΣΕΡΓΚΕΙ ΠΑΡΑΤΖΑΝΩΦ
Από Πέμπτη 30 Αυγούστου
έως Κυριακή 9 Σεπτεμβρίου
στο σινέ ΤΡΙΑΝΟΝ, Πατησίων & Κοδριγκτώνος 21, 104 34 Αθήνα
Ένα συγκεντρωτικό κινηματογραφικό αφιέρωμα στον ποιητή των εικόνων Σεργκέι Παρατζάνωφ, με 12 ταινίες και ντοκιμαντέρ, 3 ομιλίες με ανθρώπους που τον γνώρισαν από κοντά τους Φώτο Λαμπρινό, Δρ. Αβταντήλ Μικαμπερίτζε και τη κα. Νίνα Αλεκσίτζε, χορευτικά χάπενινγκ από το συγκρότημα Γεωργιανού Παραδοσιακού Χορού & Τραγουδιού «Ο Καύκασος».
Ποιος είναι ο Παρατζάνωφ; Μοναχικός ποιητής και κυνηγημένος ευαίσθητος πολίτης όλου του κόσμου, δημιουργός υπέρτατων εικόνων, όπου ο θεατής συναντά τη παράδοση και το μοντερνισμό σε άρρηκτη σχέση. Στο έργο του Παρατζάνωφ αποτυπώνεται η αναζήτηση της επικοινωνίας με το Μέγα Δημιουργό και τις σκιές των προγώνων , η αναζήτηση μιας ανθρώπινης αγκαλιάς, το δάκρι του αποχαιρετισμού, το πάντρεμα της ποίησης του Σάγιατ Νόβα και των φορμαλιστικών ποιητικών προτάσεων.
Ταπεινοί θεατές θα βρούμε ότι γυρεύαμε πάντα στον κινηματογράφο: την πρωτότυπη φόρμα που μπορούσε να εκφράσει ένα δυνατό, πανανθρώπινης σημασίας περιεχόμενο. Η τέχνη του Παρατζάνωφ είναι η τέχνη του ουσιαστικού, του πάντα και του πάντοτε, γι αυτό παραμένει αθάνατη και δυνατή, μέσα στον χρόνο, σκορπίζοντας πάντα δυνατές και πανανθρώπινες συγκινήσεις.
Ταπεινοί θεατές θα βρούμε ότι γυρεύαμε πάντα στον κινηματογράφο: την πρωτότυπη φόρμα που μπορούσε να εκφράσει ένα δυνατό, πανανθρώπινης σημασίας περιεχόμενο. Η τέχνη του Παρατζάνωφ είναι η τέχνη του ουσιαστικού, του πάντα και του πάντοτε, γι αυτό παραμένει αθάνατη και δυνατή, μέσα στον χρόνο, σκορπίζοντας πάντα δυνατές και πανανθρώπινες συγκινήσεις.
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΑΡΑΤΖΑΝΩΦ;
Σεργκέι Παρατζάνωφ : ο σπουδαίος σοβιετικός σκηνοθέτης αρμενικής καταγωγής που γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Τιφλίδα της Γεωργίας, σπούδασε σκηνοθεσία στη Μόσχα και εργάστηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα στην Ουκρανία.
«Σουρεαλισμός», «εξώθηση σε αυτοκτονία», «πληθώρα έργων τέχνης», «τάση προς την ομοφυλοφιλία», κάποια εξ αυτών θα μπορούσαν θεωρητικά να είναι πολύτιμα όπλα, στο οπλοστάσιο της μοντέρνας τέχνης. Στην περίπτωση του σκηνοθέτη Σεργκέι Παρατζάνωφ, ήταν αιτία δεκαπεντάχρονου εξαναγκαστικού παροπλισμού του και οκτώ χρόνων εγκλεισμού του στις ρωσικές φυλακές.
Αλήθεια, πολλοί αναρωτιούνται τι ήταν αυτό που έφερε αυτό τον καλοσυνάτο άνθρωπο με την κάπως «αγριωπή» εμφάνιση σε μια κατάσταση διαρκούς αποκλεισμού και λογοκρισίας των έργων του. Μια πρώτη απάντηση θα ήταν η εγκατάλειψη της γυναίκας και των παιδιών του για να ζήσει την «ανομολόγητη» γκέι ζωή που ο ίδιος πάντα επιθυμούσε.
Μα, ακόμη πιο «ενοχοποιητικά» γι’ αυτόν ήταν τα φιλμ του, τα πολλά φιλμ του που απτόητα παρουσίαζε την Αρμενική παραδοσιακή κουλτούρα (δηλαδή μη-ρωσική), μία Διονυσιακή οπτική των θεμάτων του, η απάθειά του στον ρεαλισμό που επικρατούσε και ένας αέρας ενθουσιώδους παιχνιδίσματος με το χρώμα και τον ήχο.
Ο Σεργκέι Παρατζάνωφ είχε αρμενική καταγωγή και γεννήθηκε στις 18 Μαρτίου του 1924 στην Τιφλίδα, πρωτεύουσα της Γεωργίας. Οι αρχικές του φιλοδοξίες ήταν να γίνει τραγουδιστής και με αυτό τον σκοπό πήρε μαθήματα στο Ωδείο της Τιφλίδας από το 1942 έως το 1945.
Πολύ γρήγορα όμως το ενδιαφέρον του μετατοπίστηκε στον κινηματογράφο. Ενεγράφη στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο Κινηματογραφίας της Μόσχας με δασκάλους του, τους Lev Kuleshov και Alexander Dovzhenko, από το οποίο απεφοίτησε το 1951.
Κατά τη διάρκεια των επόμενων δέκα χρόνων θα κάνει μια σειρά ταινιών με διάλογους στην Ουκρανική διάλεκτο βασισμένες στη παράδοση του κοινωνικού ρεαλισμού. Παρ’ όλα αυτά όμως είναι εμφανής η διάθεσή του να ξεφύγει απ’ τα στερεότυπα. Πράγματι, από το 1964, εγκαταλείπει αυτό το στυλ, και ακολουθεί την ανάγκη του για ένα πιο «δυναμικό» σινεμά, που να υπακούει στην κίνηση της κάμερας, στα έντονα χρώματα και αναζητά τις παραδοσιακές ρίζες της Αρμενικής κουλτούρας.
Κάτι τέτοιο φαίνεται αρχικά στην πρώτη ταινία αυτής της περιόδου του, το Shadows of Forgotten Ancestors. Αυτές του οι κινήσεις τον κάνουν γνωστό στην διεθνή κινηματογραφική σκηνή, παράλληλα όμως, οι ρωσικές αρχές βλέπουν αυτή τη στροφή και σταματούν να του εγκρίνουν τις χρηματοδοτήσεις.
Αποκτά ένα προφίλ «αντι-ρώσου», ομοφυλόφιλου που οδηγεί στην πρώτη του σύλληψή του το 1968. Έξι χρόνια αργότερα θα συλληφθεί και θα καταδικαστεί βάσει το ρωσικού ποινικού κώδικα, του άρθρου 121, που ποινικοποιεί την ομοφυλοφιλία και η ποινή του θα είναι πέντε χρόνια καταναγκαστικά έργα.
Στην φυλακή, ο Παρατζάνωφ, παραμένει ανήσυχος. Δημιουργεί δεκάδες έργα. Κολάζ, από οτιδήποτε μπορούσε να συλλέξει. Νύχια, λουλούδια, κομμάτια γυαλιού. «Μπορώ να κάνω τέχνη μέσα απ’ τα σκουπίδια», έλεγε ο ίδιος.
Αφέθηκε ένα χρόνο νωρίτερα μετά από διεθνείς διαμαρτυρίες, ενώ όταν ξανα-ασχολήθηκε με τον κινηματογράφο είδε τα πιο πολλά κινηματογραφικά πρότζεκτ του να απορρίπτονται. Κατάφερε όμως να κάνει τρεις ταινίες πριν το θάνατό του, το 1990.
Σεργκέι Παρατζάνωφ : ο σπουδαίος σοβιετικός σκηνοθέτης αρμενικής καταγωγής που γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Τιφλίδα της Γεωργίας, σπούδασε σκηνοθεσία στη Μόσχα και εργάστηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα στην Ουκρανία.
«Σουρεαλισμός», «εξώθηση σε αυτοκτονία», «πληθώρα έργων τέχνης», «τάση προς την ομοφυλοφιλία», κάποια εξ αυτών θα μπορούσαν θεωρητικά να είναι πολύτιμα όπλα, στο οπλοστάσιο της μοντέρνας τέχνης. Στην περίπτωση του σκηνοθέτη Σεργκέι Παρατζάνωφ, ήταν αιτία δεκαπεντάχρονου εξαναγκαστικού παροπλισμού του και οκτώ χρόνων εγκλεισμού του στις ρωσικές φυλακές.
Αλήθεια, πολλοί αναρωτιούνται τι ήταν αυτό που έφερε αυτό τον καλοσυνάτο άνθρωπο με την κάπως «αγριωπή» εμφάνιση σε μια κατάσταση διαρκούς αποκλεισμού και λογοκρισίας των έργων του. Μια πρώτη απάντηση θα ήταν η εγκατάλειψη της γυναίκας και των παιδιών του για να ζήσει την «ανομολόγητη» γκέι ζωή που ο ίδιος πάντα επιθυμούσε.
Μα, ακόμη πιο «ενοχοποιητικά» γι’ αυτόν ήταν τα φιλμ του, τα πολλά φιλμ του που απτόητα παρουσίαζε την Αρμενική παραδοσιακή κουλτούρα (δηλαδή μη-ρωσική), μία Διονυσιακή οπτική των θεμάτων του, η απάθειά του στον ρεαλισμό που επικρατούσε και ένας αέρας ενθουσιώδους παιχνιδίσματος με το χρώμα και τον ήχο.
Ο Σεργκέι Παρατζάνωφ είχε αρμενική καταγωγή και γεννήθηκε στις 18 Μαρτίου του 1924 στην Τιφλίδα, πρωτεύουσα της Γεωργίας. Οι αρχικές του φιλοδοξίες ήταν να γίνει τραγουδιστής και με αυτό τον σκοπό πήρε μαθήματα στο Ωδείο της Τιφλίδας από το 1942 έως το 1945.
Πολύ γρήγορα όμως το ενδιαφέρον του μετατοπίστηκε στον κινηματογράφο. Ενεγράφη στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο Κινηματογραφίας της Μόσχας με δασκάλους του, τους Lev Kuleshov και Alexander Dovzhenko, από το οποίο απεφοίτησε το 1951.
Κατά τη διάρκεια των επόμενων δέκα χρόνων θα κάνει μια σειρά ταινιών με διάλογους στην Ουκρανική διάλεκτο βασισμένες στη παράδοση του κοινωνικού ρεαλισμού. Παρ’ όλα αυτά όμως είναι εμφανής η διάθεσή του να ξεφύγει απ’ τα στερεότυπα. Πράγματι, από το 1964, εγκαταλείπει αυτό το στυλ, και ακολουθεί την ανάγκη του για ένα πιο «δυναμικό» σινεμά, που να υπακούει στην κίνηση της κάμερας, στα έντονα χρώματα και αναζητά τις παραδοσιακές ρίζες της Αρμενικής κουλτούρας.
Κάτι τέτοιο φαίνεται αρχικά στην πρώτη ταινία αυτής της περιόδου του, το Shadows of Forgotten Ancestors. Αυτές του οι κινήσεις τον κάνουν γνωστό στην διεθνή κινηματογραφική σκηνή, παράλληλα όμως, οι ρωσικές αρχές βλέπουν αυτή τη στροφή και σταματούν να του εγκρίνουν τις χρηματοδοτήσεις.
Αποκτά ένα προφίλ «αντι-ρώσου», ομοφυλόφιλου που οδηγεί στην πρώτη του σύλληψή του το 1968. Έξι χρόνια αργότερα θα συλληφθεί και θα καταδικαστεί βάσει το ρωσικού ποινικού κώδικα, του άρθρου 121, που ποινικοποιεί την ομοφυλοφιλία και η ποινή του θα είναι πέντε χρόνια καταναγκαστικά έργα.
Στην φυλακή, ο Παρατζάνωφ, παραμένει ανήσυχος. Δημιουργεί δεκάδες έργα. Κολάζ, από οτιδήποτε μπορούσε να συλλέξει. Νύχια, λουλούδια, κομμάτια γυαλιού. «Μπορώ να κάνω τέχνη μέσα απ’ τα σκουπίδια», έλεγε ο ίδιος.
Αφέθηκε ένα χρόνο νωρίτερα μετά από διεθνείς διαμαρτυρίες, ενώ όταν ξανα-ασχολήθηκε με τον κινηματογράφο είδε τα πιο πολλά κινηματογραφικά πρότζεκτ του να απορρίπτονται. Κατάφερε όμως να κάνει τρεις ταινίες πριν το θάνατό του, το 1990.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου